Xin lỗi – TS. Dương Văn Toàn – Tạp Chí Văn Hóa Phật Giáo

1. XIN LỖI LÀ GÌ?

Xin là bày tỏ với ai đó về cái mình mong ước, mong ước có được. Lỗi là điều gì đó không đúng, không phải mình đã gây ra cho ai đó, mang đến người khác những nỗi buồn, mất mát, tức bực, khổ đau, … Xin lỗi biểu lộ sự thành tâm muốn hàn gắn những tổn thất, mất mát để kiến thiết xây dựng đời sống tốt đẹp, để người với người sống trong hoan hỷ, an nhàn, yêu thương. Xin lỗi có hai yếu tố : có sự Open một hành vi nào đó lệch chuẩn những giá trị đạo đức, pháp lý gây phương hại đến quyền lợi của chủ thể khác và do ý nghĩ từ nội tâm thôi thúc hành vi để trở lại chuẩn mực. Như vậy, thực chất của xin lỗi không phải là xấu, nó là điều tốt đẹp từ trong tâm mỗi người, là tín hiệu phân biệt sự lương thiện, tử tế trong mỗi con người tất cả chúng ta, bộc lộ sự trưởng thành về tâm và trí. Xin lỗi không phải là chuyện hơn thua tự đắc theo kiểu con gà tức nhau tiếng gáy, cũng không phải là sự khuất phục quyền uy mà chỉ đơn thuần là cách để bạn nâng cao giá trị của bản thân, dân tộc bản địa, quốc gia bạn trên hành trình dài đi tới nhân bản, văn minh, niềm hạnh phúc .

2. KHI NÀO THÌ XIN LỖI?

Xin lỗi không chỉ Open ở bình diện cá thể mà còn ở bình diện to lớn hơn, mái ấm gia đình, dòng tộc hay hội đồng so với hành vi không đúng. Đó không phải là điều xấu, sự hổ thẹn mà là điều nên và phải làm để đời sống tốt đẹp như nó vốn có, để người với người sống trong tình yêu thương. Ai đó lập luận rằng tôi không phải là gia chủ của lỗi lầm đó, không gây ra điều đó, thế hệ tôi không làm ra cái đó. Vì vậy, tôi và thế hệ tôi hiện thời không có nghĩa vụ và trách nhiệm với sai lầm đáng tiếc ấy, tôi không cần xin lỗi. Nghe có vẻ như hài hòa và hợp lý nhưng như vậy đồng nghĩa tương quan với việc bạn phủ nhận họ. Chúng ta có quyền tự hào về những gì thừa kế từ thế hệ trước thì cũng không nên hờ hững trước cái sai, lỗi lầm của họ .

3. XIN LỖI CÓ LÀM GIẢM GIÁ TRỊ CỦA BẠN KHÔNG?

Lời xin lỗi nâng bạn lên, bồi đắp thêm giá trị cho bạn. Người với người sẽ hòa khí, dòng tộc sẽ hòa hiếu, xã hội sẽ hòa đồng, quốc gia sẽ có hòa bình khi con người trong cái nôi văn hóa, không gian sống ấy biết nói lời xin lỗi và biết khắc phục sai lầm. Xin lỗi giúp mỗi người bớt đi chút lăn tăn trong lòng, thanh thản hơn, vui vẻ và hạnh phúc hơn, khiến cho cuộc đời tốt đẹp trở nên đáng yêu hơn. Tôi từng có lỗi với một bác, nét mặt của bác ấy rất “hình sự”, khi đó tôi đã nói: “bác cho cháu xin lại những buồn bực, cáu giận và cả nỗi đau nếu có trong bác mà cháu đã gây ra ạ!”. Ngay lập tức bác ấy nở một nụ cười và đồng ý. Bạn sẽ thắc mắc tại sao lại có sự thay đổi như vậy? Cũng đơn giản thôi, tôi gây ra lỗi tức là phá đi sự thiện lương trong cảm xúc của bác ấy, tôi nhận ra lỗi lầm và thật tâm xin lại để bác ấy trở về sự vui vẻ thì cớ gì mà bác ấy không cho. Thêm nữa, bác ấy bảo rằng lời xin lỗi của tôi nó khác biệt, đặt bác ấy vào tình thế không thể không cho, nếu không cho là do bác muốn giữ lại chứ không phải tại tôi. Trong kinh Dhammapada, Đức Phật dạy: “Dạy người thế nào, tự mình phải hành động thế ấy. Chính mình phải tự giác đầy đủ rồi mới giác tha”. Vậy nên, sự cáu giận chẳng khác nào mình uống thuốc độc mà mong người ta chết, tha thứ cho người chính là tha thứ cho mình. Đó cũng là cốt lõi tinh thần từ bi hỷ xả mà Đức Phật luôn mong thiện nam tín nữ thực hành.

4. VÌ SAO PHẢI XIN LỖI?

Sự độc lạ của con người và con vật không chỉ đơn thuần là có ngôn từ mà có lẽ rằng sâu xa hơn là nói những lời hay ý đẹp, những lời nói thật dù cho đó hoàn toàn có thể là thực sự đau lòng, trong đó biết nhận lỗi và nói lời xin lỗi là sự biểu lộ tôn trọng thực sự, tôn trọng phần người trong mỗi con người. Cái bản ngã muốn tốt cho mình khác với bản thể muốn tốt cho đồng loại, Khổng Tử bảo : “ kỷ sở bất dục vật thi ư nhân ” ( cái gì mình không muốn chớ làm cho người ) là vậy. Có lỗi mà không nhận lỗi thì khác gì phường thảo khẩu, lấy đau thương, mất mát của người làm làm niềm vui cho mình ? Kẻ tự đắc mua vui bằng sự khổ đau, chết chóc của đồng loại do mình gây ra giống như cách giới quý tộc La Mã cổ đại để cho những con hổ xé xác nô lệ thì liệu đó có phải là tâm lý của con người nhân văn ?

5. TẠI SAO NHIỀU NGƯỜI KHÓ NÓI LỜI XIN LỖI? 

Lời xin lỗi, dù ngắn nhưng không phải là dễ nói. Có khi nó nặng tựa núi vì nó chứa được tổng thể những giá trị của bạn trong đó. Chúng ta thường lầm tưởng khi nói ra hai từ đó nghĩa là ta mất hết danh dự, nhân phẩm, giá trị của mình, cho nên vì thế phải nỗ lực níu kéo, quyết không nói ra dẫu trong lòng có ăn năn, đầu có hơi cúi xuống. Đó là tâm lý không đúng. Phải hiểu là sai lầm đáng tiếc, kể cả là sai lầm đáng tiếc lớn khi nói ra và nói với một tâm thế chân thành thì đó là cách bảo vệ tốt nhất những giá trị bạn có. Xin lỗi chính là chất xúc tác làm cho những giá trị nội sinh của bạn vững mạnh không ngừng. Cái cúi đầu xin lỗi không làm ta thấp đi so với người đối lập mà nó làm cho ta to lớn hơn, là cách để ta cao hơn .

Những người không dám nói xin lỗi thực sự là họ vô cùng yếu đuối, sự yếu đuối sâu thẳm trong tâm can, suy nghĩ và lời nói không có thì sao có thể tin vào hành động hối cải của họ? Họ thường che đậy sự yếu đuối bằng cách trốn tránh trách nhiệm, ngụy biện, đổ lỗi cho người khác, cho hoàn cảnh, thậm chí còn dùng cả hành động bạo ngược để tỏ ra mạnh mẽ. Những người đó thật đáng thương và tội nghiệp khi không phân biệt được phải – trái, đúng – sai trong hành động của mình để cho sai lầm nối tiếp những sai lầm, cái mã bên ngoài che đậy cái sơ sài bên trong. Tôi tin rằng những người dám nói lời xin lỗi từ trái tim ra đến lời nói, ánh mắt và nét mặt là những người mạnh mẽ nhất. Vậy nên, đừng ngại nói lời xin lỗi!

Chung Tiến Lực

Chú thích:

* Tiến sĩ Dương Văn Toàn – Cao đẳng Kiên Giang .

Source: https://hanoittfc.com.vn
Category: Cầu Thủ Hà Nội Ttfc