Toàn tập Nguyễn Văn Xuân: Di sản chữ, di sản người

TP – Đó là ghi nhận của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, quản trị Hội Nhà văn Nước Ta, Giám đốc-Tổng chỉnh sửa và biên tập NXB Hội Nhà văn sáng qua 22/12 tại lễ ra đời bộ Toàn tập Nguyễn Văn Xuân .

Buổi lễ do Sở Văn hóa – Thể thao Đà Nẵng và NXB Hội nhà văn tổ chức, với sự tham dự của đông đảo các văn nghệ sĩ, giới nghiên cứu văn học cả nước. 

Với dung tích 7 tập, gần 4.000 trang sách khổ lớn, đây hoàn toàn có thể xem là “ tập đại thành ” thời tân tiến, với những khu công trình sáng tác, điều tra và nghiên cứu thâm thúy, mê hoặc về xứ Quảng và dải đất Đàng Trong theo chiều dài suốt nhiều trăm năm qua của nhà văn, học giả Nguyễn Văn Xuân. Nguyễn Văn Xuân ( 1921 – 2007 ) từng cộng tác với Tiểu thuyết thứ Bảy và nhiều tạp chí nổi tiếng ở Thành Phố Hà Nội và TP HCM từ thời 16-17 tuổi. Và cho đến tận cuối đời, ông liên tục miệt mài trên trang giấy, mặc dầu biết bao tai ương, khó nghèo dồn đuổi.

Trong bài “Tại sao tôi cầm bút”, ông cho biết: “Sau năm 1954, tôi tự đặt vấn đề nan giải, đi vào Sài Gòn, nơi tôi có nhiều bạn bè, nơi chắc chắn tôi có đời sống bảo đảm nhiều mặt mà không phải lo sợ những va chạm với tính đố kỵ thường xảy ra. Vùng này với những người vừa ham cãi, vừa hiếu động, tự dưng mang vạ lây vào mình, không khó… Nhưng nếu đi vào Sài Gòn thì địa phương sẽ ra sao? Tôi quen một số anh em có chí hướng, có lý tưởng thì họ đã đi đâu hoặc đã cao chạy xa bay hết. Chẳng lẽ để một khối lịch sử, văn hóa những nhân vật, những sự kiện lớn lao đi vào quên lãng, coi như chẳng đã có việc gì xảy ra từ một vùng đất vốn có trên bốn trăm năm lịch sử xây bằng mồ hôi, máu, hi sinh và sáng tạo. Tôi nhất định không đào ngũ. Tôi quyết tâm ở lại để tiếp xúc với dĩ vãng”.

Để ra được bộ toàn tập này, Chi nhánh NXB Hội Nhà văn tại miền Trung và cá thể nhà văn Thái Bá Lợi – Trưởng Trụ sở, đã phải “ vật vã ” suốt mấy năm trời. Từ chuyện bản quyền, bản thảo, đến ngân sách in ấn. Riêng kinh phí đầu tư in ấn lên tới tiền tỷ là khâu gay go nhất. May mắn nhà văn Thái Bá Lợi có người em đồng hương Quỳnh Lưu ( Nghệ An ) nhận hỗ trợ vốn in ấn. Nhưng sau thấy doanh nghiệp của người em gặp nhiều khó khăn vất vả, ông Lợi lặng lẽ “ rút ”, chỉ nhận một phần kinh phí đầu tư tương hỗ khoảng chừng 200 triệu đồng. Số tiền in còn lại xoay mãi không ra. Nhiều nơi hứa, rồi “ quên ”. Đến lúc bí quá, ông Lợi định in bằng máy tính ra mấy bộ để lưu lại, rồi sau này người khác có tiền sẽ in, thì NSND Huỳnh Hùng – Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao Thành Phố Đà Nẵng “ ra tay ”. Ông Hùng kiên trì thuyết phục được chỉ huy thành phố tương hỗ 400 triệu đồng để mua 160 bộ một khoản tiền không nhỏ vào thời gian TP. Đà Nẵng đang gặp rất nhiều khó khăn vất vả. Một vị chỉ huy người Quảng Nam đang ở TP. Hà Nội nhận mua 40 cuốn với 100 triệu đồng. Vậy là vừa đủ tiền để toàn tập Nguyễn Văn Xuân sinh ra với số lượng 300 bộ. Gia đình học giả Nguyễn Văn Xuân thông cảm với sự eo hẹp kinh phí đầu tư, đã chấp thuận đồng ý nhận nhuận bút chỉ một nửa bằng tiền, nửa còn lại nhận bằng 40 cuốn sách đã giảm 40 %. “ Anh em thân thương nói với tôi, rằng làm xong bộ sách này là Thái Bá Lợi khỏi cần làm sách nữa ”, nhà văn Thái Bá Lợi không giấu được niềm vui.

Cái nghèo đã suốt đời dồn đuổi nhà văn, giờ vẫn như “ đeo bám ” vào những đứa con ý thức của ông. Nhưng với bộ toàn tập này, nói như nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, thì Nguyễn Văn Xuân để lại một “ di sản chữ ” cho vùng đất Quảng Nam – TP. Đà Nẵng. Và chính cuộc sống học giả Nguyễn Văn Xuân cũng chính là một “ di sản người ” cao quý, về ý thức học hỏi, điều tra và nghiên cứu công phu, sâu rộng, về đức tính khiêm nhường, về tình yêu quê nhà, con người … Còn nói như nhà thơ Đông Trình, đây là một khu công trình “ hoành tráng, đồ sộ và kịp thời ”. Nhà điều tra và nghiên cứu Bùi Văn Tiếng nhận xét, học giả Nguyễn Văn Xuân dù đã được Thành Phố Đà Nẵng đặt tên đường, nhưng với bộ toàn tập này mới hiện lên toàn vẹn tầm vóc của ông. Đây sẽ là cơ sở, thời cơ để điều tra và nghiên cứu, tìm hiểu và khám phá sâu hơn không riêng gì về giá trị của Nguyễn Văn Xuân, mà cả về văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, địa dư của xứ Quảng cũng như cả xứ Đàng Trong nổi tiếng một thời. Từ toàn tập Nguyễn Văn Xuân, nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân tận tâm, rằng đây là hướng để những địa phương, vùng miền quan tâm chăm sóc hơn đến những “ di sản chữ ” của quê nhà mình. Toàn tập Nguyễn Văn Xuân: Di sản chữ, di sản người ảnh 1

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều trao tặng Toàn tập Nguyễn Văn Xuân cho đại diện lãnh đạo Sở VH-TT&DL Quảng Nam ảnh: Tr.T

Một bộ sách rất là giá trị và công phu như Toàn tập Nguyễn Văn Xuân nhưng chỉ hoàn toàn có thể in được 300 bộ là điều đáng tiếc. Người viết bài này đã liên hệ với ông Lê Trí Thanh – quản trị Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Quảng Nam, quê nhà của học giả Nguyễn Văn Xuân, đề cập việc Quảng Nam nên in nối bản thêm để giá trị bộ sách được nhân rộng hơn. Ông Thanh cho biết sẽ xem xét.