GS Trần Văn Nhung: “Tôi phải gọi ông Văn Như Cương bằng Thầy theo mọi nghĩa”

Dân trí

Mặc dù không được học trực tiếp PGS. TS. Văn Như Cương, vì Thầy dạy Toán bên trường ĐH Vinh, trường ĐH Sư phạm Hà Nội, còn tôi học Toán bên trường ĐH Tổng hợp (nay là ĐHQGHN), nhưng tôi vẫn luôn gọi Ông bằng Thầy, người Thầy theo mọi nghĩa: Toán học, sư phạm, văn thơ, đạo làm người, …

Thầy Toán đa tài xứ Nghệ

Tôi sinh ra ở huyện Kim Sơn, Ninh Bình. Nho tướng, Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ (quê Huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh), đã có công lao to lớn mộ phu, lãnh đạo dân nghèo quai đê lấn biển lập ra hai huyện mới Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình) vào những năm 1823-1829.

Trong làng tôi ( Lạc Thiện, Kim Sơn, Tỉnh Ninh Bình ), nơi có đền thờ cụ Nguyễn Công Trứ, mỗi khi nhắc lại công, tài, đức của Cụ, mọi người thường nói Cụ là người đa tài, nhân văn và “ gàn gàn ”, theo nghĩa tốt đẹp và đậm chất ngầu của những từ này. Tôi xin phép được nói thế này : Là con cháu hậu thế, là ” học trò ” của Cụ Nguyễn Công Trứ, nhà giáo Văn Như Cương ( Quỳnh Lưu, Nghệ An ) cũng có những nét hao hao, đặc trưng và đáng yêu “ Nghệ – Tĩnh ” của Nho tướng, Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ .
Tôi đã như mong muốn có 1 số ít lần được gặp gỡ, chuyện trò, cùng tọa đàm, thậm chí còn còn được hầu rượu thầy Văn Như Cương. Thầy rất độc lạ và có tửu lượng cao. Nói chuyện với Thầy ai cũng thấy rất mê hoặc và ấn tượng, vì thầy có trí tuệ uyên bác về nhiều nghành nghề dịch vụ, luôn có sáng tạo độc đáo, ngôn từ, phản xạ, cách nói độc lạ, độc lạ đến kinh ngạc, và giật mình, giật mình đến mê hoặc, mà khó gặp ở nơi khác, người khác. Điều giật mình khi nào cũng tạo ra cái mê hoặc. Thú vị một cách giật mình và giật mình một cách mê hoặc .
Ngày trước thầy hay uống rượu vodka của Nga, đã nâng ly đầy lên là ” cạn ” và tạo ra một quy trình liên tục. Sau tôi nói với thầy, nếu vodka đúng thương hiệu của Nga thì rất thơm, ngon và không có hại cho sức khỏe thể chất, nhưng nếu vodka rởm thì nguy cơ tiềm ẩn. Nghe tôi, thầy chuyển dần sang uống rượu whisky Scotland thật hoặc rượu vang đỏ xịn. Khi uống, thầy rất ít ăn. Đó là bệnh chung của những người nghiện rượu. Có thể đó cũng là một trong những nguyên do khiến gan thầy yếu đi nhanh, rồi mắc bệnh ung thư gan trong 3 năm gần đây. Cách đây mấy tháng, ngày 2/3/2017, tôi đã vào bệnh viện Vinmec Hanoi thăm thầy. Mặc dù đã yếu, nhưng thầy rất tỉnh táo, mắt rất sáng và trò chuyện rất vui .


GS. Trần Văn Nhung - tác giả bài viết - đến thăm PGS. Văn Như Cương tại bệnh viện ngày 2/3/2017.
GS. Trần Văn Nhung – tác giả bài viết – đến thăm PGS. Văn Như Cương tại bệnh viện ngày 2/3/2017 .

Thầy Văn Như Cương, một trong những người tôi kính trọng và tặng sách

Tôi và hai đồng nghiệp của mình, Đỗ Trung Hậu và Nguyễn Kim Chi, đã dành sức lực lao động và một phần thời hạn trong năm 1999 để dịch cuốn sách “ Câu chuyện mê hoặc về Bài toán Phéc-ma ” từ tiếng Anh ra tiếng Việt ( NXB GD việt nam, Thành Phố Hà Nội, được xuất bản lần đầu năm 2000, đến năm 2012 đã được tái bản đến lần thứ sáu, 178 trang khổ 14,3 x 20,3 cm ) .

Khi cuốn sánh này được xuất bản lần đầu tiên vào năm 2000, tôi đã gửi tặng nhiều nhà toán học bậc thầy, đàn anh và bạn bè, đồng nghiệp ở Việt Nam.

Theo nhu yếu, tôi cũng đã gửi hai cuốn đến NXB “ Bốn bức tường Tám hành lang cửa số ” ở Thành Phố New York, Hoa Kỳ ( nơi xuất bản cuốn sách bằng tiếng Anh ), để họ yên tâm về chất lượng dịch thuật và xuất bản tại Nước Ta. Một số người đã có lời cảm ơn khi nhận được sách Tặng Ngay và còn khen bản dịch của chúng tôi .
Tôi cũng đã gửi Tặng cuốn sách này đến một số ít nhà toán học Việt nam như GS. Hoàng Tụy, GS. Nguyễn Cảnh Toàn, GS. Phan Đình Diệu, GS. Nguyễn Đình Trí, GS. Đoàn Quỳnh, GS. Hoàng Xuân Sính ( nhà nữ toán học Nước Ta tiên phong ), GS. Hồ Ngọc Đại, GS. Ngô Bảo Châu, GS. Nguyễn Văn Khuê, GS. Hà Huy Khoái, GS. Nguyễn Duy Tiến, GS. Đỗ Long Vân, PGS. Phan Đức Chính, PGS. Văn Như Cương, … và những đồng nghiệp, bè bạn của mình .

Tác giả một trong 3 đề thi Toán Olympic quốc tế IMO hay và khó

Trong số những thầy, cô giáo toán được kể ở phần 2 ở trên, tôi muốn nói thêm về thầy Văn Như Cương. Cách nói, viết và tư duy của PGS. Văn Như Cương thường gây ấn tượng mới và đẹp trong tôi, vì Anh luôn có những ý tưởng sáng tạo độc lạ trong toán học, giáo dục và ngoài đời .
GS. Hoàng Xuân Sính là Trưởng đoàn Nước Ta tham gia Olympic Toán Quốc tế ( IMO ) năm 1982 được tổ chức triển khai tại Budapest ( Hungary ). Khi đó tôi đang làm nghiên cứu sinh tại đây. GS. Sính kể lại : Lần đó Nước Ta có góp phần một đề toán hình học rất hay nhưng khó quá, mà đề này do PGS. Cương sáng tác ( có sự đàm đạo với GS. Đoàn Quỳnh và GS. Hoàng Xuân Sính ). Vì bài toán này rất khó và độc lạ, nên nhiều nước muốn loại nó ra khỏi sáu bài toán của đề thi năm đó. Tuy nhiên, GS. Viện sĩ người Hungary R. Alfred, Viện trưởng Viện Toán học, Viện HLKH Hungary, quản trị Olympic Toán quốc tế năm 1982, vẫn quyết định hành động giữ lại bài toán này của Nước Ta, của thầy Cương và khen rất hay ! ( “ a very nice problem ! ” ) .
Trên chặng đường 43 năm qua tham gia IMO ( 1974 – 2017 ), những thầy cô giáo Nước Ta không riêng gì huấn luyện và đào tạo, tu dưỡng và dẫn những em đi dự thi mà còn đủ năng lượng để tham gia bình đẳng với hội đồng quốc tế IMO : Đã có 3 bài toán khó và hay do Nước Ta ý kiến đề nghị được chọn làm một trong những bài toán thi IMO, đó là năm 1977 ( bài của PGS. TS. Phan Đức Chính, vừa qua đời ngày 26/8/2017, hưởng thọ 82 tuổi ), năm 1982 ( của PGS. TS. Văn Như Cương ) và năm 1987 ( của TS. Nguyễn Minh Đức, huy chương bạc IMO 1975 ). Những năm gần đây, vì nhiều nguyên do, Nước Ta không gửi đề tham gia nữa .

GS. Trần Văn Nhung

(Ngày 10/10/2017)