Vì sao bóng đá có sức hấp dẫn đầy “ma lực”?

Không còn hoài nghi gì nữa, bóng đá ( còn gọi là túc cầu ) có sức mê hoặc vô cùng lớn. Nó đã trở thành môn thể thao phổ cập nhất hành tinh và được tôn vinh là môn thể thao vua. Hàng trăm triệu người hâm mộ ở những lục địa khác nhau sẵn sàng chuẩn bị trực tiếp cổ vũ cuồng nhiệt cho những trận đấu bóng tại sân hoạt động hoặc thức thâu đêm xem tường thuật trực tiếp những cuộc tranh tài đó trên truyền hình .
Các Fan Hâm mộ bóng đá không riêng gì đam mê đá bóng và xem đá bóng, họ còn nóng lòng theo dõi tin tức về những trận bóng. Họ thổn thức, buồn vui với trái bóng và đội bóng yêu thích của mình. Thậm chí đã có những cổ động viên chết ( theo nghĩa đen ) vì bóng đá .

Một pha tranh cướp bóng kinh khủng giữa cầu thủ 2 đội bóng đá. Ảnh : Irish FA .

Bóng đá phổ cập đến hơn cả, trên toàn thế giới đã hình thành được cả nền công nghiệp bóng đá với lệch giá không hề nhỏ. Có những cầu thủ thuộc diện ngôi sao 5 cánh hưởng thu nhập tới hàng chục triệu USD mỗi năm trực tiếp từ hoạt động giải trí bóng đá chuyên nghiệp của mình .
Đâu là nguyên do khiến bóng đá “ gây nghiện ” mạnh đến như vậy ? Theo tôi, có tối thiểu 6 yếu tố sau :

1. Đối kháng quyết liệt

Bóng đá là một môn đối kháng nổi bật. Trong bộ môn này, người chơi thuộc 2 phe tranh tài theo kiểu đối kháng chứ không phải chỉ lao đơn thuần trên những đường đua để cán đích. Không những vậy, họ còn cạnh tranh đối đầu trực tiếp với nhau chứ không phải qua lớp lưới ngăn ở giữa sân như môn bóng chuyền .
Đương nhiên những môn thể thao về thực chất đều mang tính cạnh tranh đối đầu, ganh đua. Nhưng có lẽ rằng không môn nào khác có mức độ “ chiến đấu ” lớn như bóng đá. Ngay cả những môn võ đối kháng thể chất ( như karate, judo, taekwondo … ), kể cả môn có yếu tố vũ lực rất cao như boxing, cũng thua xa bóng đá về tính chiến đấu và độ mê hoặc .
Đối kháng trong những trận túc cầu là đối kháng ở tầm tập thể ( khác với đấu võ ) và không phân tuyến ( khác với những môn như bóng chuyền ). Thế nên nó giống một trận đánh thực sự, với nhiều hoạt động giải trí tác chiến của những “ binh sĩ ” cùng “ giải pháp quân sự chiến lược ” đi kèm. Hoạt động đá bóng thực sự là một dạng mô phỏng chiến trận dưới hình thức một game show vô cùng mê hoặc, trong đó hai bên tả xung hữu đột để “ giành giật ” bóng và triển khai “ bắn phá ” khung thành của nhau. Mỗi đội tổ chức triển khai lực lượng của mình thành nhiều hàng ( phòng ngự, tiến công, trung tuyến ) và tung ra nhiều miếng đánh trên những “ mặt trận ” của sân cỏ, trong phòng ngự, phản công, tiến công, “ vây hãm ”, kéo giãn đội hình đội phương ”, “ nghi binh lừa địch ” …
Khi hai đội bóng lao vào tranh giành bóng và tìm cách sút vào cầu môn của nhau, họ giống như hai đội quân xung trận thực sự. Các cầu thủ trên sân đóng vai trò của những chiến binh dũng mãnh. Các chiến binh ấy cũng có những “ quyết tử ”, “ ngã xuống ”, khi hai bên va quệt mạnh vào nhau và bị thương …
Với góc nhìn đó, Giải vô địch bóng đá World Cup – nơi quy tụ hàng chục đội bóng đến từ những lục địa, trở thành một cuộc “ Chiến tranh Thế giới ”. Cuộc Đại chiến đó đương nhiên rất “ quyết liệt ”, dù không phải là theo kiểu cuộc cuộc chiến tranh “ nóng ” với bom rơi đạn nổ khiến quả đât hứng chịu nhiều tổn thất lớn lao .
Bóng đá chính là một phương pháp lành mạnh giúp con người giải tỏa cơn khát cạnh tranh đối đầu và khẳng định chắc chắn bản thân. Và vì thế, dù tranh tài quyết liệt “ một mất một còn ”, nó vẫn giúp thắt chặt tình hữu nghị giữa những dân tộc bản địa cũng như góp thêm phần lôi kéo người trẻ tuổi tránh xa những tệ nạn xã hội .

2. Biến hóa đa dạng

Chính nhờ yếu tố biến hóa này mà mỗi trận bóng đều độc lạ lớn, không trận nào lặp lại y hệt trận nào, và do đó không bị tẻ nhạt .
Trận đấu bóng đá ( với 11 người mỗi bên ) là hiệu quả của rất nhiều phối hợp phong phú. Số lượng cầu thủ trên sân khá đông ( áp đảo so với những môn thể thao cá thể như đánh tennis, cầu lông và tiêu biểu vượt trội so với môn tập thể như bóng chuyền, bóng ném, futsal ) khiến trận đấu sôi động và có quy mô lớn. Sự phong phú càng tăng lên hơn nữa khi sân bóng không bị chia đôi bởi một hàng lưới ngăn ở giữa, khiến cầu thủ hai bên hoàn toàn có thể trộn lẫn vào nhau, xâm nhập phần sân của nhau và tạo ra thêm nhiều “ tổng hợp ” mới .

Khoảng khắc cầu thủ sút bóng vào cầu môn đối phương. Ảnh : BGR India .

Không những vậy, sân của bóng đá 11 người rộng hơn hẳn so với sân bóng rổ, bóng chuyền và sân futsal. Đây chính là khoảng trống cho những hoạt động giải trí phong phú và kịch tính trong khuôn khổ một trận túc cầu .
Bóng đá phong phú từ đường chuyền đến cách rê bóng. Việc bóng đi vào cầu môn cũng có nhiều phương pháp khác nhau, từ dùng chân ( theo nhiều cách khác nhau ) đến đánh đầu, từ những góc và hướng khác nhau, từ những cự ly khác nhau, theo nhiều quỹ đạo khác nhau ( bổng, sệt, thẳng, cong, căng đơn thuần hoặc nhẹ hiểm hóc ). Thường thì việc đưa bóng vào lưới là hiệu quả của một loạt những phối hợp ( của cá thể hoặc nhóm cầu thủ ) rất đa dạng chủng loại và thích mắt .
Bộ môn này còn có sự phong phú về đội hình giải pháp và lối chơi. Ngay trong một trận bóng, huấn luyện viên của một đội hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh linh động đội hình và lối chơi cho tương thích với diễn biến trên sân. Tiết tấu của trận bóng đá cũng thường biến đổi, lúc nhanh lúc chậm, khiến người theo dõi không có nhiều thời cơ để … chán .

3. Hồi hộp và bất ngờ

Môn bóng ném, bóng bàn, cầu lông hay bóng chuyền đều có tỷ số rất cao. Đã vậy, trong số này 1 số ít môn còn tranh tài theo những “ séc ” ( bên nào có nhiều séc thắng hơn sẽ giành thắng lợi chung cuộc ) nên cảm xúc căng thẳng mệt mỏi ở mỗi đường bóng / cầu càng không quá lớn .
Trong khi đó, tỷ số trận đấu bóng đá thường không cao lắm ( việc ghi bàn trong bóng đá không dễ vì cầu môn nhỏ và có rất nhiều trở ngại, cản phá trên hành trình dài đưa bóng vào gôn đối phương ), nên mỗi bàn thắng đều mang sức nặng đáng kể. Thậm chí khi tỷ số là 0-0, trận đấu vẫn hấp dẫn nếu hai bên tranh tài chất lượng và kinh khủng. Cảm giác stress trong trận đấu như vậy sẽ duy trì cho đến phút 90 ( vì một bên chỉ cần ghi một bàn vào những phút cuối là đối phương sẽ rất khó gỡ hòa ) .
Cảm giác căng thẳng mệt mỏi dâng cao khi bóng được tranh giành qua lại ngay trước cầu môn của một bên. Cảm xúc cho bên tiến công là “ phấn khích ”, còn với bên phòng ngự là sự “ thót tim ” .
Không chỉ bình luận viên thể thao mà người theo dõi trên khán đài hay hay người theo dõi “ màn ảnh nhỏ ” đều dễ tự hô to “ Vào ” đầy phấn khích hoặc “ Không vào ” đầy hụt hẫng, trước những pha bóng kịch tính trước khung thành .

Ảnh: Đội bóng Triều Tiên hạ gục Italy và dẫn trước Bồ Đào Nha năm 1966

VOV.VN – Tại kỳ World Cup 1966 ở Anh, đội bóng đá của Triều Tiên đã hạ gục đội Italy với tỷ số 1-0 và dẫn trước Bồ Đào Nha tới 3 bàn chỉ trong nửa tiếng.

Ngoài ra còn có yếu tố như mong muốn trong việc tạo giật mình cho bóng đá. Nhiều khi bóng chỉ cần đi lệch sang trái thêm chút xíu là vào gôn, tạo ra bàn thắng. Hoặc chỉ cần thủ môn nhạy bén thêm chút xíu là cản được bóng, tránh được bàn thua. Tức là một chút ít may rủi cũng hoàn toàn có thể quyết định hành động cục diện thắng thua hoặc hòa của trận đấu .
Một yếu tố khác góp phần vào sự khó Dự kiến của bóng đá là trọng tài. Có những trường hợp mà trọng tài khó xác lập đúng hay sai, có đáng bị phạt penalty hay không. Và có những lúc trọng tài xử không đúng ( do không quan sát đúng mực, do có cầu thủ dùng tiểu xảo qua mặt được họ, hoặc do tác động ảnh hưởng xấu đi nào đó từ bên ngoài … ). Nghe như vậy thì bóng đá có vẻ như bớt độ đúng mực và công minh. Tuy nhiên, điều này lại phản ánh đúng thực tiễn đời sống khắc nghiệt vốn luôn tiềm ẩn rủi ro đáng tiếc. Đội bóng bản lĩnh sẽ phải lường trước điều đó và tìm cách thích ứng .
Các yếu tố kể trên góp thêm phần làm cho bóng đá nhiều khi không có tính bắc cầu và trọn vẹn giật mình với những người cá độ .

4. Tính nghệ thuật

Yếu tố bồn chồn hoàn toàn có thể giảm đi nhiều khi ta xem lại một trận cầu chất lượng mà ta đã biết tác dụng. Nhưng tính thẩm mỹ và nghệ thuật của nó thì vẫn còn đó, vẫn đủ làm ngây ngất người xem .
Cầu thủ bóng đá không chơi bóng bằng tay ( ngoại trừ thủ môn ). Dùng chân để tinh chỉnh và điều khiển bóng sẽ khó hơn là dùng tay. Nhưng đó là thời cơ để những cầu thủ “ làm xiếc ” đầy tài tình với trái bóng .
Trong siêu phẩm “ Bàn thắng Thế kỷ ”, cầu thủ lịch sử một thời Maradona ( đội Argentina ) đã một mình xoay sở trong khoảng trống hẹp ( do bị vây kín ), dẫn bóng lắt léo và vận tốc qua 4 cầu thủ đối phương ( trong đó một người cố chặn Maradona 2 lần ) rồi lừa nốt qua thủ môn để đưa bóng vào lưới của đội Anh tại kỳ World Cup 1986 .
Trong nhiều khoảnh khắc đặc biệt quan trọng, những “ nghệ sĩ sân cỏ ” còn góp sức cho người theo dõi những đường sút bóng thích mắt, trong đó bóng bay theo đường thẳng như kẻ chỉ vào góc hiểm khung thành hoặc theo quỹ đạo cong vô hiệu trọn vẹn hàng rào cầu thủ của đối phương .

5. Mức độ giải trí cao

Bản thân việc đưa bóng vào khung thành đã rất mê hoặc mê hoặc, gây hứng khởi cho người xem. Cảnh trái bóng rê đi rê lại, bật qua bật lại trước cầu môn gây kích thích cực mạnh. Trong suốt trận đấu, người theo dõi sẽ tiếp tục ở trong trạng thái hưng phấn .
Nhìn rộng ra, sân vận động bóng đá cỡ lớn với những tiếng hò reo cổ vũ chẳng khác nào đấu trường La Mã cổ đại, nơi những võ sĩ giác đấu phải chiến đấu kinh khủng với nhau, thường là đến hơi thở ở đầu cuối. Tất nhiên trong đấu trường bóng đá thời nay, không ai phải chết về mặt sinh học một cách nghiệt ngã như thời kỳ chiếm hữu nô lệ cả .

Không những vậy, hoạt động thi đấu bóng đá mang tính bề nổi và rất dễ xem (do không gian thi đấu rộng), cả tại sân vận động và qua truyền hình. Đây là sự khác biệt lớn với các môn thể thao khác, nhất là cờ vua – bộ môn đòi hỏi sự yên tĩnh. Các đấu trường cờ vua không quá lớn, khán giả không thể bu kín quanh bàn cờ nhỏ xíu của 2 kỳ thủ mà phải nhìn lên bàn cờ lớn cập nhật các nước đi, hoặc xem màn hình trực tiếp tại đó. Khi thấy những nước cờ hay, người hâm mộ cũng chỉ khẽ xuýt xoa mà thôi, không thể gào to đầy phấn khích như khi xem bóng đá.

Cùng một tác giả:

>> Nghề báo chẳng khác nào nghề đánh cá

>> Xin đừng ghẻ lạnh từ Hán Việt

>> Giải mã Thượng đỉnh Mỹ-Triều Tiên lịch sử

Về mặt thời hạn tranh tài, trận bóng đá thường gói gọn trong 90 phút ( không quá dài để gây chán nản và giảm chú ý quan tâm ở người theo dõi ), trong khi ván cờ vua tiêu chuẩn hoàn toàn có thể lê dài vài tiếng và một kỳ thủ hoàn toàn có thể dành hàng chục phút chỉ cho một nước đi .
Trên phương diện này, bóng đá rõ ràng có tính năng xả stress và mang mọi người xích lại gần nhau, là liều thuốc giúp họ tạm quên những bộn bề lo toan và phiền muộn trong đời sống hằng ngày .
Tôi còn nhớ, có những người hay so sánh sự nghênh tiếp có phần lặng lẽ dành cho những học viên Nước Ta đoạt giải trong những cuộc thi khoa học quốc tế với sự nghênh tiếp rầm rộ cùng nhiều phần thưởng lớn về tài lộc dành cho những tuyển thủ bóng đá của tất cả chúng ta đoạt huy chương từ quốc tế về. Họ vướng mắc rằng những em học viên có phần thiệt thòi so với những cầu thủ, dù cả hai nhóm đều mang vinh quang về cho quốc gia ta .
Nhưng bóng đá không chỉ là vinh quang cho Tổ quốc, nó còn là vui chơi nữa. Và sự vui chơi này là dễ cảm nhận, như đã nghiên cứu và phân tích ở trên. Bóng đá rất tầm trung, nó dành cho quảng đại quần chúng cùng chiêm ngưỡng và thưởng thức, đồng thời link họ với nhau. Đó chính là vai trò và ý nghĩa xã hội to lớn của bóng đá .

6. Đơn giản

Sức sống của bóng đá còn nằm ở các quy tắc khá đơn giản của môn thể thao này. Đại khái có hai phe nỗ lực giành và đưa bóng vào gôn của nhau. Bên nào chỉ gần ghi nhiều hơn bên kia một bàn thắng là sẽ thắng chung cuộc. Tất nhiên còn có những điều tỉ mỉ khác nữa nhưng người nào chưa biết gì về bóng đá chỉ cần xem đấu bóng một lát là có thể nắm được phần cơ bản nhất của luật chơi và khi đó họ có thể tận hưởng cuộc đấu bóng đầy kịch tính và cùng hò reo cổ vũ cho đôi bên.

Tôi đã tận mắt chứng kiến những người không hiểu rõ việt vị là gì, “ bật tường ” và “ chọc khe ” ra làm sao nhưng khi có dịp ngồi xem bóng đá thì cũng tự nhiên bị hấp dẫn vào trận đấu, và reo lên như bị thôi miên “ Ơ, vào vào … ” hoặc nói giọng đầy tiếc rẻ “ Úi xừ, tí nữa thì vào ” .
Bóng đá cũng không cầu kỳ về dụng cụ để chơi. Chỉ một trái bóng, mấy viên gạch làm cọc là hoàn toàn có thể tạm đá bóng, trên sân đất, trên bãi bồi, thậm chí còn trên đường phố. Nó cũng không tốn kém như chơi những môn golf, bowling, bắn súng hay bắn cung. Tất nhiên, chơi bóng đá chuyên nghiệp thì mức độ nhu yếu sẽ cao hơn .
Về mặt dáng vóc cầu thủ, bóng đá cũng không quá kén chọn. Với chiều cao nhã nhặn, những danh thủ Maradona và Messi có lẽ rằng sẽ khó tranh tài chuyên nghiệp cho những bộ môn như bóng chuyền, bóng rổ hay bóng bầu dục. Nhưng với bóng đá, họ vẫn hoàn toàn có thể tỏa sáng. / .