Hoa Kỳ rút khỏi Afghanistan: Góc nhìn của Trung tá gốc Việt từng đóng ở Kabul

Với người lính Hoa Kỳ ở đầu cuối, Thiếu tướng Chris Donahue, rời Afghanistan hôm 30/8/2021, câu hỏi đặt ra là nước Mỹ có đạt thành tựu gì trong đại chiến dài nhất của quân đội Hoa Kỳ .
Một trong những người lính Hoa Kỳ gốc Việt tới Kabul từ quy trình tiến độ đầu của đại chiến 20 năm là Trung tá Hải quân Nguyễn Anh Tuấn .
Ông Nguyễn Anh Tuấn, khi đó là Thiếu tá, tới làm quân báo tại Kabul vào cuối năm 2004 cho tới giữa năm 2005, lúc Hoa Kỳ còn chưa có đại sứ quán ở Kabul .

Trong thời gian ông ở đó đã từng có những người lính Hoa Kỳ thiệt mạng khi xe của họ cán phải bom gài vệ đường khi đi từ doanh trại ở Kabul tới căn cứ quân sự Bagram, chặng đường Thiếu tá Tuấn đã qua lại nhiều lần. Và do đã có những người lính bị đánh bom chết ở Kabul, ông Tuấn cũng đã phải vào doanh trại quân đội ở thay vì ở bên ngoài như lúc đầu.

Sự thiệt mạng của hơn 2000 lính Hoa Kỳ ở Afghanistan là mất mát lớn. Nhưng liệu Hoa Kỳ có lợi gì từ đại chiến vừa chấm hết ?
“ Hai mươi năm vừa mới qua có lợi cho quân đội Hoa Kỳ rất nhiều. Có lợi là hầu hết những người trong quân đội có kinh nghiệm tay nghề tác chiến, họ đã từng đi tới một nước khác, ” Trung tá Nguyễn Anh Tuấn, người hiện đã nghỉ hưu, nói với VOA .
“ Trong quân đội nếu mình học hỏi sách vở và mình thực tập với lại thực sự đi thực tập với đại chiến rõ ràng, hai cái ấy nó khác nhau .
“ Mình ở trong trại mình đọc sách và mình đi thực tập, trái tim mình không có đập nhanh vì mình biết mình bảo đảm an toàn. Nhưng đi tác chiến phương xa thì cái lo ngại rất khác. Gia đình mình cũng lo ngại. ”
Trung tá Nguyễn Anh Tuấn (phải) và một đồng đội ở Kabul. (Hình: Nguyễn Anh Tuấn cung cấp)

Nói về thời hạn làm quân báo ở Kabul, ông Tuấn nhận định và đánh giá : “ Trong mặt trận sáu tháng là rất dài. Ở nhà sáu tháng mà đi làm thì ngày tám tiếng thôi. Nếu qua mặt trận, một ngày là 24 tiếng ; khi nào cũng cầm súng kế bên, mỗi lần ra khỏi trại là phải bỏ đạn vô. Mình vô trong trại mình cũng phải đeo súng. ”
Một lợi thế khác của quân đội Hoa Kỳ là họ có điều kiện kèm theo sử dụng rất nhiều loại vũ khí, những thứ đáng ra đã hết hạn sử dụng vì để quá lâu trong kho, để tìm điểm mạnh và điểm yếu nhằm mục đích sản xuất những thế hệ vũ khí hiệu suất cao hơn, theo Trung tá Tuấn .

‘Trưởng thành’

Ông Tuấn nói thời hạn ship hàng ở Kabul khiến ông “ trưởng thành ” .
“ Lúc qua đó 39 tuổi, 40 tuổi lúc tôi về, tôi tự thấy có sự trưởng thành ; tôi hiểu được bổn phận của mình là người cha, người chồng, người con, người công dân vì sự quan trọng của mọi thứ biến hóa hết .
“ Lúc mình làm trong đơn vị chức năng ở nhà thì thật sự sách vở hành chánh rất nhiều, có những chuyện mình cần phải làm nhưng mà không ai chết. Qua tới bên đó, nếu mình đưa một [ người ] lính nào đó đi họp mà đi từ chỗ này qua chỗ kia bị bom nổ chết là cái đó mình sẽ mang theo suốt cuộc sống mình. Sự học hỏi đó không thể nào sửa chữa thay thế được [ bằng việc thực tập chỉ ở Hoa Kỳ ] .
“ Khi Tuấn về Hoa Kỳ, những chuyện thời xưa mình nghĩ rất quan trọng, rất lớn, có nghĩa là phải làm liền giờ đây, thời xưa là mình hô hào, nhưng mà giờ mình nghĩ khác. Chuyện này giờ không có ai chết hết, nó không quan trọng như những chuyện mình trải qua ở A-Phú-Hãn, đó là bài học kinh nghiệm lớn nhất của Tuấn. ”

Vẫn ‘sẵn sàng’ tới Kabul

Mặc dù Hoa Kỳ nói sứ mạng chính của họ khi tới Afghanistan là để tìm Osama bin Laden và mạng lưới khủng bố, ông Tuấn nói người Tướng Hoa Kỳ mà ông phải báo cáo giải trình trong thời hạn ở Kabul chưa một lần hỏi trong những cuộc họp với giới quân báo về Osama bin Laden. Ông Tuấn nói hoàn toàn có thể họ chỉ hỏi những nguồn khác nhưng ông cũng đặt câu hỏi về nguyên do thực sự của việc Hoa Kỳ đưa quân vào Afghanistan .
Ông nói thêm về sứ mạng của quân đội Hoa Kỳ khi tới tham chiến ở những vương quốc trên quốc tế : “ Người Hoa Kỳ đi tới một quốc gia nào đó để có cuộc chiến tranh, cái dự tính không phải để tàn sát người ta ; không khi nào có dự tính tàn sát người ta vì như chúng tôi cứ mỗi thứ Sáu là tới cô nhi viện để gặp những đứa trẻ cho bánh kẹo. ”
Trung tá Tuấn nói trước những quân địch “ khát máu ” như Taliban, quân đội Hoa Kỳ khó thành công xuất sắc vì họ “ đánh để đỡ ” và “ đem lòng người qua để thu phục ” .
Ông cũng nói ông vẫn chuẩn bị sẵn sàng xung phong tới Kabul kể cả biết trước kết cục ngày ngày hôm nay vì ông qua còn để giúp người dân Afghanistan và những thưởng thức ở Kabul vô cùng có ý nghĩa trong đường binh nghiệp .
Ông Tuấn, người rời Việt Nam bằng thuyền cùng mái ấm gia đình hồi cuối thập niên 1970, nói về Kabul của thời ông sang năm 2005, 30 năm sau khi Cuộc chiến Nước Ta kết thúc : “ Kabul là thành phố rất lớn, rất đông người nhưng nhìn kỹ lại nó còn tệ hơn Hồ Chí Minh mình hồi trước 1975. Chiến tranh của nó mình thấy rõ ràng, những biệt thự nghỉ dưỡng hạng sang mình thấy những lỗ đạn. Mà nước họ rất nghèo. Nếu so sánh với Chiến tranh Nước Ta thì người A-Phú-Hãn không hề so sánh với trình độ của người Nước Ta [ Cộng hoà ]. ”

Vũ khí để lại

Sự rút quân vội vã của Hoa Kỳ đã bị chỉ trích nặng nề và người ta nói Hoa Kỳ trọn vẹn hoàn toàn có thể rút quân vào mùa đông khi quân Taliban khó hoàn toàn có thể tiến bước nhanh trong những cuộc tiến công .
Trung tá Tuấn cũng nói Hoa Kỳ đã làm ngược khi rút quân rồi mới sơ tán công dân và những người Afghanistan thuộc diện được tới Hoa Kỳ .
Ông nói địa thế căn cứ quân sự chiến lược Bagram đủ lớn để Hoa Kỳ đưa tổng thể những người cần được đưa đi tới đó ở tập trung chuyên sâu một thời hạn trước khi đưa họ đi và việc này cần làm trước khi quân lính rời đi .
Quân đội Hoa Kỳ cũng để lại một số lượng lớn vũ khí tại địa thế căn cứ Bagram và những nơi khác ở Hoa Kỳ khi họ rút đi .
Tuy nhiên ông Tuấn nói không có nguyên do gì để quan ngại chuyện đối phương mày mò bí hiểm quân sự chiến lược hay sử dụng lâu bền hơn số vũ khí này .

Ông lấy ví dụ các khẩu M4 Hoa Kỳ để lại sẽ vô tác dụng nếu đã hết đạn để bắn hay các xe Humvee lúc hỏng hóc sẽ không có phụ tùng thay thế.

Còn về chuyện bí hiểm vũ khí, Trung tá Tuấn nói Hoa Kỳ đã đổi khác kế hoạch và giờ không còn kiểu giữ bí hiểm như thời cuộc chiến tranh lạnh .
Ông Tuấn nói Hoa Kỳ sẵn sàng chuẩn bị để đối thủ cạnh tranh dập khuôn công nghệ tiên tiến Hoa Kỳ trong sản xuất vũ khí vì như vậy Hoa Kỳ đã biết sẵn điểm mạnh và điểm yếu của những vũ khí được sản xuất trên nền công nghệ tiên tiến của chính họ .
Trung tá Hải quân hồi hưu cũng nói Cuộc chiến Afghanistan cũng hoàn toàn có thể để lại di sản như Cuộc chiến Nước Ta nhìn từ góc nhìn hội đồng Afghanistan ở Hoa Kỳ trong tương lai : “ Trong 40 năm qua, mình có thẩm phán, mình có bác sỹ, có luật sư và trong quân đội cũng đã có tướng, có nghĩa là bất kỳ ngành nào mình cũng học hỏi được hết. ”