Vào lò luyện kiếm Nhật

Anh Phi Vũ trong xưởng sản xuất dụng cụ tập luyện ở quận 4 – Ảnh: Minh Dũng

Những năm 1980, kể từ khi những môn phái võ thuật được phép hoạt động giải trí trở lại, 1 số ít võ sư có điều kiện kèm theo đi quốc tế hoặc có mối quan hệ với những võ sư Nhật Bản đã nhờ mua hoặc được Tặng Kèm những loại dụng cụ tập luyện nói trên đã đem những vật phẩm này về thuê thợ mộc, thợ sắt có kinh nghiệm tay nghề làm lại để những môn sinh có dụng cụ tập luyện. Theo thời hạn, nghề sản xuất dụng cụ tập luyện tăng trưởng theo những môn võ .
Trong số những lò sản xuất dụng cụ tập luyện võ thuật tại TP. Hồ Chí Minh, lò của anh Trần Nguyễn Phi Vũ trong con hẻm nhỏ ở Q. 4 là một trong số ít địa chỉ an toàn và đáng tin cậy. Học nghề từ dượng rể, người chuyên chế tác những loại binh khí cho những đoàn hát cải lương tuồng cổ và những lò võ truyền thống, anh Vũ tiếp nối việc làm sau khi người dượng rể qua đời và tăng trưởng thành “ Cơ sở gia công dụng cụ rèn luyện võ thuật Phi Vũ ” lúc bấy giờ .
Giấc mơ katana

Với 22 năm trong nghề, hiện anh Vũ có thể chế tác được tất cả các loại binh khí của “thập bát ban võ nghệ” theo đúng yêu cầu của võ sư các môn. Anh “khoe” thêm rằng kể từ khi bộ môn vovinam phát triển thành Liên đoàn Vovinam thế giới, anh liên tục nhận đơn hàng xuất khẩu sản phẩm. Tuy nhiên, sản phẩm thách thức tay nghề anh nhiều nhất chính là kiếm Nhật.

Anh Vũ tiếp cận và chế tác những loại kiếm Nhật từ năm 1998, từ kiếm gỗ ( bokken ) tới kiếm thép ( katana ) theo nhu yếu của một ông thầy dạy aikido cùng một tập tài liệu mỏng mảnh. Với anh, katana yên cầu kinh nghiệm tay nghề rất cao về nhiều mặt : rèn, trui, mài, bao kiếm …
Anh Vũ làm được rất nhiều cây bokken, nhưng đến nay mới làm được khoảng chừng 30 cây katana và thừa nhận chỉ tiếp cận cái “ vỏ ” ngoài của nó mà thôi. Anh rất muốn làm được một cây katana hoàn hảo như thể loại sản phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ hạng sang, chứ không phải là “ bản sao chép không hoàn hảo ” lúc bấy giờ. Đó là một đam mê và cũng là thử thách đời làm kiếm của anh. “ Tôi sẽ cố gắng nỗ lực làm được một cái gì đó ghi dấu ấn nghề nghiệp cho riêng mình ” – anh tâm sự .
Các mẫu sản phẩm của Nhật Bản nói chung và những mẫu sản phẩm làm bằng tay nói riêng hầu hết đều đạt đến độ tinh xảo đáng kinh ngạc. Đặc biệt với cây kiếm Nhật, nó không chỉ nổi tiếng trên toàn quốc tế về độ bén và độ bền của thép, mà còn bộc lộ niềm tin văn hóa truyền thống Nhật, một loại sản phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật đích thực. Do vậy, rất nhiều người muốn chiếm hữu “ tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật ” này để thỏa niềm yêu quý của mình .
Tuy nhiên, katana thứ thiệt rất đắt. Tùy theo tên tuổi của người làm mà nó có giá nhiều ngàn đôla Mỹ, thậm chí còn một katana năm 1845 đã có giá 500.000 euro ( theo ông Karl-Heinz Peuker – một người Đức sưu tầm và mua và bán kiếm Nhật ) .
Trong số người yêu thích văn hóa truyền thống Nhật và đam mê katana vì hình dáng thanh thoát, nghệ thuật và thẩm mỹ tối giản, cùng với những thử thách chứa đựng trong việc rèn kiếm, có một người muốn hiện thực hóa đam mê của mình dù không có nhiều tiền .

Kiến trúc sư Hoàng Phùng Võ thử kiếm – Ảnh: Minh Dũng

Mất bảy năm cho nhát búa tiên phong
Nếu anh Vũ đam mê và sản xuất kiếm theo kiểu thị trường thì kiến trúc sư Hoàng Phùng Võ mê theo kiểu khác. “ Ba tôi mê nghề cơ khí và rất khéo tay. Ở nhà có một xưởng cơ khí nhỏ nên tôi hay luẩn quẩn chơi ở đó từ bé, làm quen với những dụng cụ cơ khí của ông già. Có lẽ có chút ít gen di truyền này mà tôi khá khéo tay. Đặc biệt tôi rất có năng khiếu sở trường với những gì tương quan đến hình ảnh và hoạt động ” – kiến trúc sư Võ vui tươi cho biết .
Từ nhỏ, Võ rất ghét võ thuật nhưng lại thích nghiên cứu và điều tra về sự hoạt động của con người, về sự phối hợp cơ, gân, xương … “ Tôi mê sự hài hòa và hợp lý. Tôi tìm thấy điều ấy qua văn hóa truyền thống và kiếm Nhật ” – anh Võ lý giải .
Theo anh, katana có hình dáng khí động học chuẩn mực, từ góc mài, độ vát, độ cong, độ xước, chiều dài kiếm … đều tương thích với sự hoạt động của khung hình con người. Võ cũng mê sự tối giản và tinh xảo trong cách rèn và mài kiếm. Từ nguồn thông tin trên Internet, anh đã tiếp cận khá sâu về những điều kiện kèm theo để hoàn toàn có thể rèn được một cây katana cho riêng mình .

Nhưng khi bắt tay vào thực tế, Võ mới thấy không suôn sẻ như anh nghĩ. Tính từ lúc quyết tâm làm katana đến lúc đập nhát búa đầu tiên trên thanh thép trui từ lò rèn tự làm, anh mất gần bảy năm. Ngoài giờ làm việc, cứ rảnh là anh lang thang từ chợ thép Hà Tôn Quyền, Lý Nam Đế (Q.5) để tìm nguồn thép, đồng tốt; chợ Soái Kình Lâm tìm nguồn dây thắt chuôi kiếm, da cá đuối, tìm nguồn gỗ làm bao kiếm, đá mài kiếm…

Có nguồn nguyên vật liệu rồi, Võ phải sắp xếp việc nhà và tìm cho ra người tập sự chính bới một mình anh không hề đảm nhiệm hết những khâu, trong lúc vẫn phải thao tác kiếm tiền nuôi mái ấm gia đình. Phải in hơn hai ram giấy A4 tổng thể tài liệu tải trên Internet Võ mới thuyết phục được ông cậu có kinh nghiệm tay nghề mộc giúp làm bao kiếm, rồi thuyết phục người em út chưa có việc làm tham gia rèn kiếm theo hướng dẫn kỹ thuật của anh .
Với người chưa từng làm kiếm, việc làm một cây katana theo kiểu luyện thép truyền thống lịch sử của Nhật là điều ngoạn mục ( một lưỡi kiếm truyền thống cuội nguồn gồm nhiều loại thép cứng mềm khác nhau, rồi rèn dập nhiều lớp để lưỡi kiếm thành một thể thống nhất ). Võ đành mở màn với loại katana văn minh, lưỡi kiếm làm từ thép SWD của Nước Hàn vì theo anh được biết, nhiều người trong nghề không nhìn nhận cao phôi thép Nhật trên thị trường .
Thấy mặt, đặt tên

Bộ đồ nghề làm katana của kiến trúc sư Võ – Ảnh: Minh Dũng

Lò rèn của anh Võ được đặt trên khoảng chừng đất trống của mái ấm gia đình nằm cạnh nghĩa trang ở Biên Hòa. Anh cùng người thân trong gia đình bắt tay vào rèn cây katana tiên phong vào mùa hè 2005. Sau hai tháng “ trầy vi tróc vảy ” chạy lên chạy xuống TP HCM – Biên Hòa, họ đã có cây katana tiên phong tương đối hoàn hảo với 22 cụ thể khác nhau .
Có hai phần anh Võ cho là khó nhất khi chế tác katana. Một là khi tôi lưỡi kiếm, người ta đắp lên lưỡi kiếm một hỗn hợp đất sét để tạo hoa văn, sau đó đem nung trong lò lửa trong bóng tối để thuận tiện theo dõi độ sáng của thép. Khi người chế tác thấy đủ độ nóng, mang lưỡi kiếm ra nhúng vào nước để làm nguội .
Sau khi tôi xong, trên lưỡi kiếm có hình hoa văn mờ, chỉ khi nhìn nghiêng ánh sáng mới thấy thì khi đó mới đạt nhu yếu. Và thứ hai là mài kiếm, nhất là mũi kiếm vát nhọn hai cạnh theo đường cong thật đều nhau. Đây là thao tác rất khó, yên cầu sự tập trung chuyên sâu và độ cảm nhận của người mài. Có khi hư cả cây kiếm vì chỗ mài này .
Vui mừng với “ đứa con đầu lòng ” này, Võ đã chụp hình đưa lên mạng để chứng tỏ “ nói được làm được ”. Gần như hội đồng mạng võ thuật đều kinh ngạc. Nhiều người mê kiếm Nhật liên lạc với anh để đặt hàng, nhưng Võ tỏ ra rất dè dặt và mở màn có những tâm lý tráng lệ về những đơn hàng này .
“ Đối với người ác tâm, chiếc đũa cũng hoàn toàn có thể thành hung khí, huống chi mình đang làm một thứ vũ khí đúng thương hiệu. Cho dù tôi làm katana vì đam mê cái đẹp, cái tinh xảo. Nó so với tôi trước hết là một tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ, nhưng ẩn sâu bên trong là một cách tôi tự rèn mình. Không thể tùy tiện trao vào tay bất kể ai, mặc dầu họ có nhiều tiền chăng nữa ” – anh phân tích sự dè dặt của mình .

Bằng trực giác, anh Võ chọn khách hàng và hẹn gặp offline để quyết định làm kiếm hay không. Và nếu làm thì tùy theo người, để thô hoặc mài bén hoàn chỉnh, nếu đồng ý thì anh mới làm. “Kiếm là cánh tay nối dài. Nó tượng trưng cho tinh thần cao thượng của võ sĩ đạo và tính thiện trong con người. Do vậy người cầm kiếm trách nhiệm đã nặng nề, người trao kiếm trách nhiệm còn nặng nề hơn” – anh Võ khẳng định.

Từ năm 2005 – 2011, nhóm của anh Võ đã làm tổng số 13 cây katana. Mỗi cây đều có chạm tên anh ở chuôi kiếm và đều có “ lý lịch ” của gia chủ từng cây, không cây nào giống cây nào. Rất tiếc là đến năm 2011 anh phải dừng đam mê vì người em lập mái ấm gia đình, cần có chỗ định cư nên “ lò rèn ” của nhóm giờ là tổ ấm của đứa em. Không còn lò rèn, việc làm ở cơ quan bận rộn nên kiến trúc sư Võ tạm gác lại đam mê để chờ có thời hạn và kinh phí đầu tư để nối lại .

Phóng to

Cậu của anh Võ tháo kiếm để bảo trì – Ảnh: Minh Dũng

Katana đã định hình từ thế kỷ 8 tại Nhật Bản. Thời kỳ đó có nhiều nghệ nhân rèn kiếm rất giỏi. Một cây katana chuẩn hoàn toàn có thể tháo rời từng bộ phận và lắp lại. Katana gồm có những bộ phận như lưỡi kiếm, bao kiếm, cán kiếm, nút giữ những nút thắt, những miếng chặn tay kiếm … Nói chung, toàn bộ cụ thể của những bộ phận đều yên cầu sự tập trung chuyên sâu cao độ của người chế tác .
Theo anh Võ, nếu trong lòng không thanh thản thì tốt nhất là không làm do tại chỉ sơ suất nhỏ, loại sản phẩm sẽ bị hư hỏng và không hề thay thế sửa chữa .

Source: https://hanoittfc.com.vn
Category: Sản Phẩm