EURO 2020, 60 năm lịch sử và thuở sơ khai ban đầu ấy…

Muộn 1 năm so với kế hoạch, ở đầu cuối bánh xe EURO 2020 cũng sẵn sàng chuẩn bị lăn, ghi lại kỷ niệm 61 năm kể từ thời gian Liên Xô trở thành đội tiên phong vô địch Châu Âu …

33 năm để ý tưởng thành hiện thực

Giải vô địch Châu Âu tiên phong diễn ra vào năm 1960 nhưng khởi nguồn của nó còn xa hơn thế và khởi đầu là một câu truyện dài của những xích míc. Hồi đó, bóng đá Châu Âu rất khác …

Tổng thư ký Liên đoàn bóng đá Pháp – Henri Delaunay lần đầu tiên đưa ra ý tưởng về EURO vào năm 1927, khoảng 3 năm trước kỳ World Cup đầu tiên, thế nhưng phải mất 33 năm, giấc mơ của ông mới thành hiện thực.

Chiếc cúp vô địch EURO được đặt theo tên của Henri Delaunay. Ảnh: EFEChiếc cúp vô địch EURO được đặt theo tên của Henri Delaunay. Ảnh: EFEDelaunay không còn sống để tận mắt chứng kiến ​ ​ điều đó, khi kế hoạch vĩ đại của ông bị trì hoãn bởi Chiến tranh quốc tế thứ II. Những năm sau năm 1945, lục địa này bị chia cắt bởi chính trị .Vào giữa những năm 1950, tình hình mới không thay đổi, Liên đoàn bóng đá Châu Âu ( UEFA ) được xây dựng năm 1954, kéo theo sự sinh ra của Cúp Châu Âu ( European Cup ), sau đó là Cúp những vương quốc Châu Âu ( Euro Nations ’ Cup ) với lần tổ chức triển khai tiên phong vào năm 1960 .Đó là một dự án Bất Động Sản đầy tham vọng, vậy nhưng 1 số ít vương quốc không chăm sóc. Tây Đức, Italia, Bỉ và Hà Lan chẳng buồn tham gia vòng loại, cả Anh, Scotland, Xứ Wales và Bắc Ailen cũng vậy. Cuối cùng, 17 vương quốc quyết định hành động tham gia, vừa đủ để thực thi như kế hoạch bắt đầu, với CH Ailen và Tiệp Khắc gặp nhau ở vòng sơ loại .

Nhà vô địch đầu tiên

Tại vòng loại chính thức 16 đội, trận lượt đi giữa Liên Xô và Hungary tại Moscow ngày 28.9.1958 chứng kiến kỷ lục đáng kinh ngạc, với 100.572 người đến xem tại sân Central Lenin (sau đổi tên thành Luzhniki). Đây vẫn là số khán giả cao nhất trong tất cả các trận đấu nào liên quan đến EURO. Có lẽ yếu tố mới lạ đã đóng vai trò quan trọng, bởi các câu lạc bộ Liên Xô không tham dự Cúp Châu Âu cho đến năm 1966.

Cặp đấu này phải chờ đúng 1 năm mới hoàn tất 2 lượt trận, với tác dụng chung cuộc 4-1 cho Liên Xô, trong khi những cặp còn lại kết thúc vòng loại vào tháng 10.1959. Pháp thắng Hy Lạp chung cuộc 8-2, Romania thắng 3-2 trước Thổ Nhĩ Kỳ, Áo thắng Na Uy 6-2, Nam Tư vượt qua Bulgaria 3-1, Đông Đức thua Bồ Đào Nha 2-5, Ba Lan, Đan Mạch lần lượt thua Tây Ban Nha và Tiệp Khắc với tỉ số 2-7, 3-7 .Ở vòng 8 đội, do nhà độc tài Franco cấm Tây Ban Nha đến tranh tài tại Moscow nên Liên Xô được xử thắng, còn lại Pháp liên tục bộc lộ sức mạnh với thắng lợi chung cuộc 9-4 trước Áo, Nam Tư hạ gục Bồ Đào Nha 6-3 và Tiệp Khắc thắng Romania 5-0 .“Con nhện đen” Lev Yashin giúp đội tuyển Liên Xô đăng quang. Ảnh: UEFA“Con nhện đen” Lev Yashin giúp đội tuyển Liên Xô đăng quang. Ảnh: UEFATại Vòng chung kết vào tháng 7.1960, chủ nhà Pháp và Nam Tư đã góp sức trận đấu nhiều bàn thắng nhất trong lịch sử vẻ vang EURO, với tác dụng 5-4 cho đội bóng Trung Âu. Liên bang Xô Viết ( như lúc bấy giờ là tổng hợp của những đội Nga, Ukraine, Belarus, Moldova, Estonia, Latvia, Litva, Georgia, Armenia, Azerbaijan, Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Kyrgyzstan và Turkmenistan ) thắng Tiệp Khắc 3-0 ở cặp còn lại .

Trận chung kết, Liên Xô đối đầu Nam Tư (hiện tại đã tách ra thành Serbia, Croatia, Bosnia-Herzegovina, Slovenia, Montenegro, Bắc Macedonia, Kosovo), 2 đội phải kéo dài đến hiệp phụ mới phân định thắng-thua. Liên Xô đi vào lịch sử với tư cách là đội đầu tiên vô địch Châu Âu. Đó cũng là chức vô địch duy nhất của họ, với thủ môn Lev Yashin huyền thoại.

Đội hình tiêu biểu vượt trội của giải đấu năm đó được xếp theo đội hình 1-2-3 – 5, gồm 5 cầu thủ Liên Xô, 4 cầu thủ Nam Tư và 2 cầu thủ Tiệp Khắc .Các giải đấu năm 1964, 1968, 1972, 1976 vẫn duy trì 4 đội vào Vòng chung kết, tận mắt chứng kiến thắng lợi của Tây Ban Nha, Italia, Tây Đức, Tiệp Khắc. Đến EURO 1980, số đội tăng lên 8 và Tây Đức vô địch lần thứ hai, năm 1984 là thắng lợi của người Pháp, 4 năm sau đến lượt Hà Lan và Đan Mạch gây giật mình năm 1992 khi tham gia với tư cách đội thế chỗ Nam Tư .

EURO 1996 có 16 đội và đội tuyển Đức thống nhất lên ngôi. Pháp đăng quang lần thứ hai năm 2000, trước khi Hy Lạp gây sốc vào năm 2004. 2008 và 2012 là sự thống trị của Tây Ban Nha, trước khi Bồ Đào Nha lên ngôi lần đầu tiên năm 2016 – giải đấu có 24 đội.