Luật Trọng tài thương mại ở Việt Nam: Hành trình phát triển

PGS. TS Đỗ Văn Đại Trưởng Khoa Luật dân sự Trường ĐH Luật TP. Hồ Chí MinhTrọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam – VIAC

* Thành quả của Luật TTTM

Luật Trọng tài thương mại ( “ Luật TTTM ” ) đã được trải qua năm 2010. Đây là một bước tiến lớn của Việt Nam trong việc tăng trưởng hoạt động giải trí trọng tài .So với trước đó và so với chuẩn mực quốc tế, Luật TTTM đã bộc lộ nhiều văn minh như ghi nhận tự do lựa chọn của doanh nghiệp, lan rộng ra loại tranh chấp hoàn toàn có thể được xử lý bằng trọng tài, tăng thẩm quyền cho Hội đồng trọng tài, tôn vinh sự trợ giúp của Tòa án ( nhất là trong yếu tố vận dụng giải pháp khẩn cấp trong thời điểm tạm thời ), linh động so với sử dụng ngôn từ trong tố tụng trọng tài, tăng sự tự do của những bên trong hoạt động giải trí trọng tài nhưng cũng yên cầu những bên có những chuẩn mực nhất định khi tham gia tố tụng .Trải qua 10 năm sống sót, Luật TTTM là khung pháp lý quan trọng trong việc tăng trưởng trọng tài. Thực tế, nhờ Luật TTTM mà đã có sự tăng trưởng về số lượng như số lượng Trung tâm trọng tài nhiều hơn nên doanh nghiệp có nhiều lựa chọn hơn, số vụ tranh chấp được xử lý tại trọng tài nhiều hơn so với trước đây, số lượng Trọng tài viên cũng tăng lên nên tăng năng lực lựa chọn cho những bên trong tranh chấp. Nhờ Luật TTTM mà có ngày càng tăng về chất lượng của hoạt động giải trí trọng tài như chất lượng những phán quyết trọng tài ngày được nâng cao, doanh nghiệp ngày càng tin yêu mạng lưới hệ thống trọng tài của Việt Nam .Sự tăng trưởng như nêu trên của hoạt động giải trí trọng tài được biểu lộ rõ nét tại Trung tâm trọng tài lớn nhất của Việt Nam là Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam ( VIAC ). Ở Trung tâm này, số lượng Trọng tài viên trong list năm 2010 là xxx còn thời nay là yyy. Về số lượng tranh chấp được thụ lý năm 2010 tại VIAC là xxx còn năm 2019 tại Trung tâm này là yyy. Về chất lượng, những phán quyết của VIAC được phát hành ở nhiều loại ngôn từ khác nhau như bằng tiếng Việt, tiếng Anh, tiếng Pháp và được nhìn nhận cao trong nước cũng như quốc tế .

* Nhược điểm của Luật TTTM

tuy nhiên, do được trải qua cách đây 10 năm nên, so với 1 số ít yếu tố, Luật TTTM không có sự tương đương với văn bản khác được sửa đổi trong thời hạn vừa mới qua. Ví dụ, BLDS năm năm ngoái đã có lao lý lan rộng ra năng lực xử lý tranh chấp dân sự bằng trọng tài nhưng Luật TTTM chưa có lao lý để song hành cùng BLDS năm năm ngoái về yếu tố này. Tương tự, BLTTDS đã ghi nhận thủ tục giám đốc thẩm những quyết định hành động của Tòa án so với phán quyết trọng tài quốc tế nhưng Luật TTTM lại không có thủ tục tựa như so với phán quyết trọng tài Việt Nam .

Thông qua 10 năm tồn tại, Luật TTTM cho thấy có những quy định không phù hợp, trở thành rào cản cho sự phát triển của trọng tài. Bên cạnh đó, Luật TTTM cũng có những quy định chưa rõ ràng nên dẫn tới tranh cãi làm ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động trọng tài. Chẳng hạn, Luật quy định phán quyết trọng tài thuộc trường hợp bị hủy nếu “Phán quyết trọng tài trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam”. Tuy nhiên, đây là quy định không rõ ràng nên gây ra rất nhiều tranh cãi và thường xuyên bị lạm dụng để vô hiệu hóa kết quả của hoạt động trọng tài.

Khác với những nước có nền trọng tài tăng trưởng, Luật TTTM chưa có pháp luật biểu lộ rõ là Tòa án cần ủng hộ trọng tài. Chính việc không có quan điểm rõ nét như vậy nên đã dẫn đến tình hình Tòa án hủy phán quyết trọng tài còn nhiều, thời hạn Tòa án giải quyết và xử lý những yếu tố về trọng tài nhiều khi quá lâu. Hệ quả của việc không có quan điểm rõ nét là Tòa án cần ủng hộ trọng tài là khá rõ nét : Kinh nghiệm cho thấy 92 % doanh nghiệp FDI phủ nhận dùng Toà án để xử lý tranh chấp nhưng tỷ suất những doanh nghiệp FDI chọn trọng tài trong nước thấp hơn trọng tài quốc tế trong khi đó trọng tài Việt Nam có lợi thế là phán quyết được thi hành trực tiếp, không phải trải qua quy trình xin công nhận và cho thi hành và ở Việt Nam đã có trên 20 tổ chức triển khai trọng tài ship hàng doanh nghiệp, đặc biết VIAC đã có xử lý những tranh chấp quốc tế, trị giá tranh chấp tới hàng trăm triệu USD .

* Định hướng sửa đổi Luật TTTM

Trong toàn cảnh hội nhập can đảm và mạnh mẽ kinh tế tài chính quốc tế của Việt Nam, việc sửa đổi Luật TTTM để tăng trưởng hoạt động giải trí trọng tài tại Việt Nam là thiết yếu, giúp giảm tải hoạt động giải trí của Tòa án ( nên cũng giảm ngân sách ngân sách nhà nước cho hoạt động giải trí tài phán ). Trong Nghị quyết số 99 / NQ-CP, nhà nước đã nhu yếu “ Xây dựng Đề án triển khai xong pháp lý về hợp đồng và xử lý tranh chấp dân sự bằng phương pháp trung tâm thương mại, hòa giải thương mại và phương pháp xử lý tranh chấp khác ngoài tố tụng theo hướng thống nhất, đồng nhất, bảo vệ hiệu lực thực thi hiện hành thực thi và bảo vệ quyền sở hữu tài sản ”. Do đó, trong thời hạn tới, tất cả chúng ta cần có hướng sửa đổi Luật TTTM và dưới đây là một số ít khuynh hướng sửa đổi .Liên hợp quốc đã có Luật mẫu về trọng tài. Đây là văn bản được rất nhiều mạng lưới hệ thống trọng tài trên quốc tế sử dụng để sửa đổi pháp lý trọng tài trong nước. Nhiều mạng lưới hệ thống có hoạt động giải trí trọng tài tăng trưởng như Pháp, Hồng Kông, Nước Singapore đều dựa vào văn bản này khi sửa đổi pháp lý của mình. Việc biểu lộ rõ quan điểm địa thế căn cứ vào Luật mẫu của Liên hợp quốc tạo niềm tin cho doanh nghiệp trong việc lựa chọn trọng tài và từ đó tăng trưởng trọng tài. Thực tế, khi kiến thiết xây dựng Luật TTTM vào năm 2010, tất cả chúng ta cũng đã tìm hiểu thêm Luật mẫu nhưng chưa mạnh và chưa biểu lộ rõ nét nên chưa cho hội đồng doanh nghiệp thấy tất cả chúng ta đã theo chuẩn mực quốc tế. Vì vậy, trong lần sửa đổi này, tất cả chúng ta cần tôn vinh vai trò của Luật mẫu và hoàn toàn có thể có phần mở màn nói rõ là có địa thế căn cứ vào Luật mẫu ( đã có mạng lưới hệ thống theo hướng này ) .Khi sửa đổi Luật TTTM, tất cả chúng ta cần bảo vệ sự tương đương giữa Luật TTTM và những văn bản khác để bảo vệ tính “ hướng thống nhất, đồng điệu, bảo vệ hiệu lực hiện hành thực thi ” như Nghị quyết số 99 nêu trên của nhà nước. Ở đây, việc bảo vệ sự thống nhất với BLDS năm ngoái, BLTTDS năm ngoái, Luật thi hành án dân sự năm trước … cần được tôn vinh. Vì vậy, cần thanh tra rà soát những văn bản có nội dung tương quan đến đến trọng tài và đưa ra hướng sửa đổi Luật TTTM để bảo vệ sự thống nhất này. Khi sửa đổi Luật TTTM, tất cả chúng ta cần thanh tra rà soát để lược bỏ những lao lý không tương thích, cản trở sự tăng trưởng trọng tài. Ngoài ra lao lý có hệ quả rào cản như nêu trên, tất cả chúng ta cần liên tục thanh tra rà soát, so sánh với thực tiễn để tìm ra chưa ổn để có hưởng kiểm soát và điều chỉnh tương thích .Tòa án nhân dân tối cao đã phát hành Nghị quyết với 1 số ít lao lý văn minh về trọng tài như lao lý giải quyết và xử lý trường hợp vừa có thỏa thuận hợp tác chọn tòa án nhân dân vừa có thỏa thuận hợp tác chọn trọng tài. Tòa án nhân dân TP. Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh có đường lối xử lý thuyết phục so với một số ít vấn đềtài. Khi sửa đổi Luật TTTM, tất cả chúng ta nên xem xét luật hóa những pháp luật tiến bộvà đường lối xử lý đó. Việc luật hóa này sẽ tạo điều kiện kèm theo cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp quốc tế, trong việc tiếp cận mạng lưới hệ thống trọng tài Việt Nam vì họ có thói quen xem Luật hơn là văn bản dưới Luật hay là bản án của Tòa án .Với việc Open, trọng tài Việt Nam gặp phải sự cạnh tranh đối đầu với trọng tài quốc tế, nhất là với Hồng Kông và Nước Singapore. Thực tế, rất nhiều tranh chấp với doanh nghiệp Việt Nam được mang sang Hồng Kông hay Nước Singapore xử lý do mạng lưới hệ thống pháp lý ở đây rất ủng hộ trọng tài và tình hình này không có lợi cho doanh nghiệp Việt Nam. Bởi lẽ, việc xử lý tranh chấp ở quốc tế thay vì ở trọng tài Việt Nam rất tốn kém về thời hạn, về kinh tế tài chính và phải khai thác nguồn nhân lực quốc tế ( tức sử dụng dịch vụ trọng tài quốc tế thay vì khai thác được nguồn nhân lực tại Việt Nam ) nên là một thất thu cho nền kinh tế tài chính Việt Nam. Do đó, để tăng trưởng trọng tài Việt Nam, tất cả chúng ta cũng cần có những pháp luật biểu lộ rõ nét việc ủng hộ hoạt động giải trí trọng tài trong chính Luật TTTM và không hiếm nước đã theo hướng này như Nga trong lần sửa đổi gần đây nhất .

Hoạt động trọng tài luôn có sự song hành của Tòa án để giám sát cũng như trợ giúp hoạt động trọng tài. Vai trò của Tòa án đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển của trọng tài và, ở các nước có nền trọng tài phát triển, tính chuyên môn của thẩm phán phụ trách luôn được đề cao. Luật TTTM hiện này chưa thể hiện rõ nét tính chuyên môn của thẩm phán phụ trách giải quyết các vấn đề về trọng tài và việc nay đã dẫn đến tồn tại của những quyết định của Tòa án về trọng tài không thuyết phục, cản trở cho hoạt động trọng tài, nhất là những thẩm phán không thuộc biên chế của Tòa kinh tế. Do đó, trong việc sửa đổi Luật TTTM, chúng ta nên quan tâm và đề cao tính chuyên môn của thẩm phán giải quyết các vấn đề của trọng tài.

Hoạt động trọng tài tại Việt Nam đã dần chuyên nghiệp hơn và việc này nhờ một tổ chức triển khai đứng vị trí số 1 và là hình mẫu tăng trưởng là VIAC ( nơi quy tụ nhiều những chuyên viên uy tín nhất với cỗ máy tương hỗ trọng tài rất chuyên nghiệp ). Ngày nay, tất cả chúng ta đã có một hội đồng doanh nghiệp quen dần với thói quen sử dụng trọng tài để hội nhập với những thanh toán giao dịch quốc tế. Nói cách khác, tất cả chúng ta đã có một cơ sở vững chãi nhưng cơ sở đó có được quản lý và vận hành hiệu suất cao hay không còn phụ thuộc vào chính sách biểu lộ trong văn bản quy phạm, nhất là trong Luật TTTM. Hy vọng rằng tất cả chúng ta biết thừa kế những ưu việt của quá khứ, thành tựu của quả đât về trọng tài trong những năm qua để có một khung pháp lý tốt với những hướng nêu trên để có biến những TT trọng tài đang hoạt động giải trí như VIAC trrở thành điểm đến của tranh chấp quốc tế giống như SIAC, HKIAC, hay KCAB ở khu vực .“ Bài viết này chỉ biểu lộ những quan điểm và quan điểm của chuyên viên độc lập và không có bất kể mối liên hệ hay có mục tiêu nhằm mục đích bộc lộ quan điểm, quan điểm của VIAC hay cơ quan, tổ chức triển khai nào. ”

Source: https://hanoittfc.com.vn
Category: Tin Tức