Phố cổ Hà Nội

Với diện tích quy hoạnh khoảng chừng 100 ha, nằm ở phía Đông Kinh thành Thăng Long xưa, Khu phố cổ có lối kiến trúc khá độc lạ. Các ngôi nhà mái ngói nhỏ bé, thường có sân chung, lô nhô tiếp nối đuôi nhau nhau từ dãy phố này đến dãy phố khác. Đến đây, hành khách sẽ bị mê hoặc bởi những giá trị văn hóa truyền thống phi vật thể sôi động với những di tích lịch sử như : chùa cổ, đình làng, đền, miếu, quán … và cả những nhà thời thánh tộc với những tiệc tùng nhiều mẫu mã diễn ra thường niên trên những phố phường của Khu phố cổ Hà Nội .
Qua tư liệu cũ để lại, khu vực sầm uất đông vui nhất của Hà Nội xưa là huyện Thọ Xương ( tức Q. Hoàn Kiếm và Hai Bà Trưng lúc bấy giờ ) mà người ta quen gọi là Khu phố cổ. Nơi đây là shop cửa hiệu kinh doanh hay sản xuất hàng thủ công bằng tay chen vai sát vách nhau tạo thành những dãy phố, mỗi phố bán một loại sản phẩm hay hành một nghề riêng không liên quan gì đến nhau và người ta lấy luôn tên loại sản phẩm để đặt tên cho phố .
Các phố được ngăn với nhau bởi những chiếc cổng lớn xây như bức tường mà bề rộng chiếm cả mặt đường. Trong mỗi phố là những dãy nhà san sát làm theo kiểu chồng diêm mà nay ta còn thấy ở những phố Hàng Buồm, Hàng Bạc, Hàng Ngang, Hàng Đào … Nó vừa là nhà ở lại vừa là cửa hiệu .

Bạn đang đọc: Phố cổ Hà Nội

Phố cổ Hà Nội ( Ảnh : TL )
Phố cổ Hà Nội sở dĩ chiếm được vị trí quan trọng trong lịch sử vẻ vang tăng trưởng của Thủ đô, trở thành niềm tự hào, mê hồn và chăm sóc thâm thúy trong lòng mọi người của cả nước như ngày thời điểm ngày hôm nay, chính do, trong Phố cổ Hà Nội đã và đang tiềm ẩn được một mạng lưới hệ thống giá trị di sản lịch sử vẻ vang, văn hoá, nghệ thuật và thẩm mỹ, kiến trúc … to lớn .
Thuở rất lâu rồi, dọc theo hai bờ sông Hồng đã hình thành những khu vực dân cư sinh sống, quần tụ thành những làng nhỏ. Vào thế kỷ thứ V ( 454 – 456 ), thuộc thời kỳ Bắc thuộc, một trong những điểm dân cư này tăng trưởng thành một Q. nhỏ có tên là Tống Bình. Trải qua hàng ngàn năm, từ một đô thị sơ khai của người Việt với quy mô nhỏ bé, Tống Bình đã trở thành một thành phố trên ba triệu dân và là TT đầu não về chính trị, quốc phòng, văn hoá, kinh tế tài chính quan trọng của quốc gia Nước Ta. Từ Tống Bình tới Hà Nội ngày này là cả một quy trình đô thị hoá phức tạp diễn ra trong khoảng trống rộng với quy mô lớn .
Trong thời kỳ phong kiến, Hà Nội sớm trở thành TT chính trị của quốc gia khi Viên đô hộ Cao Biền cho lan rộng ra Đại La Thành vào năm 866 và đặt tại đây trụ sở của chính quyền sở tại đô hộ Nước Trung Hoa. Nhưng Hà Nội chỉ trở thành Thủ đô của nước Đại Việt vào năm 1010, khi Lý Công Uẩn tức Lý Thái Tổ, vị vua tiên phong của Triều đại Lý quyết định hành động cho dời Đô từ Hoa Lư về Đại La .

Khu Phố cổ Hà Nội là một quần thể kiến trúc độc lạ, mang nặng truyền thống dân tộc bản địa Việt ( Ảnh : TL )
Khu Phố cổ Hà Nội là một quần thể kiến trúc độc lạ, mang nặng truyền thống dân tộc bản địa Việt. Nơi đây diễn ra đồng thời nhiều hoạt động giải trí trong đời sống hằng ngày của dân cư đô thị : sinh sống, bán hàng sản xuất, liên hoan, nghỉ ngơi, đi dạo vui chơi, tạo nên một sức sống mãnh liệt để Khu Phố cổ sống sót vĩnh viễn và tăng trưởng không ngừng .

Dưới thời nhà Lý, nhà Trần, Phố cổ Hà Nội bao gồm nhiều  phường trong tổng số 61 phường thời đó. Dưới thời Lê, đầu thế kỷ XVI, Hà Nội trở thành Đông Kinh, khắp nơi đổ về buôn bán làm ăn trong 36 phường lúc bấy giờ, và dần dần, nơi đây chính là Khu Phố cổ thời nay. Vậy, cùng với những yếu tố nổi trội về lịch sử khác, Khu Phố cổ  xứng đáng được xem là một không gian, mà tại đó một thời đã thể hiện một dấu ấn không thể phai mờ về  cuộc sống đô thị khá toàn diện về kinh tế, xã hội, tập quán, truyền thống.

Trong lịch sử dân tộc tăng trưởng Hà Nội đã đón rước những hành khách và thương gia quốc tế vào thế kỷ XVII, trong đó hầu hết là những thương gia Trung Quốc. Từ cuối thế kỷ XIX đến nửa đầu thế kỷ XX, Khu Phố cổ Hà Nội cơ cấu tổ chức đô thị trở nên rậm rạp hơn, khoảng chừng cuối thế kỷ XIX Khu Kinh Thành đã đạt tới những số lượng giới hạn tự nhiên của nó, sau đó việc lan rộng ra được tập trung chuyên sâu theo hướng vào trong lõi của thành phố, những ao, hồ, đầm, từ từ bị lấp kín để thiết kế xây dựng .

Phố phường tỏa nắng rực rỡ dịp Giáng Sinh về ( Ảnh : TL )
Sau khi thực dân Pháp đánh chiếm Hà Nội, quy hoạch Hà Nội mở màn có sự biến hóa : Khu Phố cổ có nhiều đổi khác can đảm và mạnh mẽ. Đường phố được nắn lại, có mạng lưới hệ thống thoát nước, có hè phố, đường lát trải nhựa và mạng lưới hệ thống chiếu sáng. Nhà cửa hai bên đường phố xây gạch lợp ngói. Bên cạnh những nhà cổ mái ngói với những gờ đấu, bờ nóc dật tam cấp Open những ngôi nhà có mặt tiền được làm theo phong thái Châu Âu .
Từ năm 1954 – 1985, trong buổi quá độ dân cư, ở Khu Phố cổ có sự biến hóa. Nhiều mái ấm gia đình từ chiến khu trở lại được sắp xếp vào ở Khu Phố Cổ. Kể từ đó, số hộ ở trong mỗi số nhà cứ tăng dần lên từ một hộ đến hai, ba hộ ; rồi mỗi hộ mái ấm gia đình lại tăng trưởng thêm theo kiểu tam tứ đại đồng đường v.v… Từ 1954 trở đi, do chủ trương tái tạo công thương nghiệp tư bản tư nhân ; chủ trương tăng trưởng sản xuất, chủ trương kinh tế tài chính thời bao cấp, hàng loạt Khu Phố cổ nơi kinh doanh sầm uất đã trở thành khu đơn thuần để ở, mặt tiền nhiều nhà cửa được sửa lại thành mặt tiền nhà ở có cửa đi và hành lang cửa số – phố xá yên tĩnh hơn ; sự sinh động tùy từng nơi, từng lúc, thường theo giờ ca kíp đi làm vào sáng, trưa, chiều tối …

Chợ đêm phố cổ (Ảnh: TL)

Ngày nay, Khu Phố cổ đang tận dụng thời cơ tăng trưởng kinh tế tài chính và đảm nhiệm lượng khách du lịch rất lớn : những quán cà-phê, nhà hàng quán ăn, shop bán đồ lưu niệm bằng tay thủ công và những khách sạn nhỏ đã lần lượt sinh ra. Đi bộ để tò mò Khu Phố cổ “ 36 phố phường ” hoàn toàn có thể sẽ là niềm vui lớn nhất của hành khách khi đến Hà Nội. Giữa thành phố Tràng Tiền náo nhiệt với những dòng người đổ về để ăn kem có một phòng tọa lạc nghệ thuật và thẩm mỹ rất rộng để thưởng ngoạn. Vào phố Hàng Gai, qua phố Hàng Hòm, Hàng Mã, Hàng Bạc, Hàng Buồm … đâu đâu không khí shopping cũng sinh động, đặc biệt quan trọng là vào những tối cuối tuần. Nếu hành khách yêu quý Huyền thoại Che Guevara thì ghé qua đầu phố Hàng Vôi, tại đây có hẳn một shop mang tên Anh hùng Che Guevara với nhiều đồ kỷ niệm có in hình Che. Và nếu là người thích sách, hãy dạo qua phố Đinh Lễ để thấy người Hà Nội háo hức với sách thế nào. Còn nếu bạn thích những quán cafe mang phong thái “ Tây ” thì nên đi dạo dọc phố Lý Thái Tổ …
Ngày 5 tháng 4 năm 2004, Bộ Văn hoá – tin tức đã xếp hạng Khu Phố cổ là Di sản lịch sử dân tộc của vương quốc. v

Minh Cương (tổng hợp)